Soma'da Kapanan Madenden Sonra O İlçede'de Maden Kapandı

13’ü bulan linyit ocağı,18 kişinin öldüğü maden faciası ve ardından Maden Kanunu’nda yapılan değişiklikler üzerine maliyetin artığını öne süren işletme sahipleri tarafından maden ocakları kapatıldı.

KARAMAN’ın Ermenek ilçesinde sayıları 13’ü bulan linyit ocağı,18 kişinin öldüğü maden faciası ve ardından Maden Kanunu’nda yapılan değişiklikler üzerine maliyetin artığını öne süren işletme sahipleri tarafından kapatıldı. Ermenek ve bağlı köylerde yaşayanların yüzde 80’inin geçimini sağladığı maden ocaklarının art arda kapanması, ilçe halkında ekonomik kaygı yarattı. Ocak sayısının 3’e düşmesiyle işsizlik artarken, göç de başladı. Maden ocaklarına entegre olan nakliyecilerle, ilçedeki esnaf, ocakların kapanmasından olumsuz etkilendi.
Taşeli Platosu’nda yer alan, yaklaşık 30 bin nüfuslu, çevresi yüksek dağ ve tepelerle çevrili Ermenek’te ekilebilir toprak az olduğu için küçükbaş hayvancılık ve linyit madenleri geçim kaynadığı oldu. 1969 yılında ilk linyit ocağı işletmesi açılan Ermenek’te zamanla bu sayısı 13’e kadar yükseldi. Her bir ocakta 200 ile 300 kişinin vardiyalı olarak çalıştığı ilçede binlerce kişi maden işçisi oldu. Ocaklara entegre olarak nakliye firması ve bölgedeki esnaf sayısı çoğaldı.
MADEN FACİASI
2014 yılı Ekim ayında 18 işçinin yaşamını yitirdiği maden faciası meydana geldi. Ermenek’teki faciadan önce Soma’da da 301 madenci yaşamını yitirdi. Ardından da Maden Kanunu’nda işçi haklarını ve güvenliğini koruyan değişiklikler yapıldı. Bu olayların ve kanun değişikliğinin ardından işletme sahipleri, maliyetlerin arttığını gerekçi göstererek, tek tek kapanmaya başladı. Şu an Ermenek’te faaliyetlerini sürdüren 3 ocak kaldı. Bunlar da hem işçi sayısını hem de kapasite miktarını düşürdü. Artık ilçede maden ocağı işletmeciliği yok denecek seviyeye ulaştı. Ocakların kapanmasıyla Ermenek’te işsizlik ve göç başladı.
İŞSİZ KALDILAR
9 yıl maden ocağında çalıştığını ve ocak kapandığı için son 2 yıldır işsiz olduğunu belirten Mevlüt Aksel (44), ekonomik nedenlerin baş göstermesinin ardından da eşinden boşandığını söyledi. Daha önce her bir vardiyada yaklaşık 160 kişi olarak 3 vardiya halinde çalıştıklarını ifade eden Aksel, “Ocakta önce yemeği kaldırdılar, sonra servis parasına bahane buldular. Daha sonra biz bu maliyeti ödeyemeyiz, dediler. Biz asgari ücrete de razıyız, dedik; ama ocağı çalıştırmadılar. Ocak kapandıktan sonra yaklaşık 2 yıl işsiz kaldım. Sonra İŞKUR’a başvurduk. İş çıkarsa arıyorlardı. İş olmazsa boş kalıyorduk. Arkadaşların çoğu emekli oldu, çoğu da rezil oldu. Kredi çektiler, ev aldılar, borçlandılar. Ben maden ocaklarının açılmasını istiyorum. Yemeğimizi versinler, herkes çoluğuna çocuğuna baksın rezil olmayalım. Benim gibi çoğu arkadaşım da işsizlik nedeniyle eşinden boşandı. 2 yıldır annemle birlikte yaşıyorum. Şimdi İŞKUR aracılığıyla bir yerde çalışıyorum. 20 gün sonra süresi bitecek. Yine işsiz olacağım” diye konuştu.
18 yıl maden işçisi olarak çalıştığını ve 1,5 yıldır işsiz olduğunu ifade eden Fatih Ayvalı (34)
Ermenek’te kömür madenlerinin kapanmasından dolayı, tüm Ermenek halkı ve maden işçilerinin mağdur olduğunu belirtti. Maden işçilerinden yaklaşık bin 300 kişinin işsiz kalması nedeniyle göç ettiğini ifade eden Ayvalı, şöyle konuştu:
“Kredi çekip kredisini ödeyemeyenler oldu. Emeklilik yaşı da uzadı. Ben 18 yıl madende çalıştım. 1,5 yıldır da işsizim. ‘Madenin kapanma nedeni 5 yıl önceki maden kazasından sonra, işçi masraflarının artmasından dolayı’ dediler. ‘Yükün altından kalkamıyoruz’ dediler. Servis ve yemeği kendimiz karşılamamıza rağmen kapatma kararı aldılar. Devletin bu işi bir el atmasını istiyoruz. Tüm Ermenek olarak mağduruz. Ben çocuklarımın okul masrafını karşılayamıyorum. Bu şekilde giderse biz de göç etmeyi düşünüyoruz. Burada da madenlerden başka bir iş imkanı yok. Evimize bir ekmek dahi götüremez duruma geldik. Maden ocaklarının açılmasını istiyoruz.”
NAKLİYECİ SAYISI 70’E DÜŞTÜ
Kömür ocaklarında nakliyecilik yapar İsmail Oğuz da (53), daha önce 380 olan nakliyeci sayısının 70’e düştüğün belirtti. 1983 yılında muavin olarak nakliyeciliğe başladığını hatırlatan Oğuz, “1992’de kendi aracımla yük taşımaya başladım. Kooperatif kurduk. Bu kooperatifin en az 380 üyesi vardı. Önceden işimiz kömür taşımacılığıydı, nakliyecilikti; ama şu an da geldiğimiz durum ve maden ocakların kapanmasından dolayı 70 üyemiz kaldı. Burada da iş olmadığından dolayı üyelerimiz şu an da başka yerlere gitti. Ermenek’te mevcut nakliye sektörü bitmiş durumdadır. Başka yerden yük getiriyoruz; ama buradan yük götürmüyoruz. Durum vahim. Maden ocaklarının açılmasını istiyoruz. Nakliye sektöründeki arkadaşların çoğu göç ettiler. Madenler açılmazsa bizler de göç etmeyi düşünüyoruz. Daha önce sürekli kömür taşıyorduk. Ancak maden kazasından sonra burada nakliye sektörü bitti. Sektördeki 200-300 kamyonun kazancı Ermenek’te kalıyordu ve katkı sağlıyordu. Ama şu anda hiçbir katkı sağlamıyor. Biz de dışarılarda çalışıyoruz. Ocaklar açılırsa ekonomiye katkısı olur” dedi.
İLÇE ESNAFI ZOR DURUMDA
Maden ocaklarının kapanması, işsizliğin artması nedeniyle ekonomideki sirkülasyonun durduğunu belirten Ermenek Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Ali Bardak, şunları söyledi:
“2014 yılında yaşanan maden faciasından sonra Ermenek esnafımız yavaş yavaş bitme noktasına geldi. Bu durum her geçen gün de kötüye gidiyor. Sebebi de; kazadan önce çalışan 12-13 madenimiz vardı. Bu şu anda 3 madene düştü. Takriben de 150 civarında işçimiz var. Önceden de bin 500 civarında işçimiz vardı. Bu sadece Ermenek için değil, kasabalar ve köyler için bir can damarıydı, gelir kaynağıydı. Şu an da bitmiş durumda. Daha önce gelen ekonomik krizler Ermenek’i etkilemezdi. Sebebi de madenlerdi. Şimdi benim esnafım teker teker kepenk kapatıyor.”
Esnafın kredilerle ayakta durmaya çalıştığını ifade eden Bardak, “Esnafın yüzde 70-80’ini kredilerle ayakta kalıyor. Bağkur borçlarını ödemede zorluklar çekiliyor. Krediler takibe düşüyor. Burada biz yetkililerden bu maden yasasının tekrar ele alınıp yapılandırılarak, hem işçinin hem de işverenin hakkının korunacağı bir orta yol bulunmasını istiyoruz. Bu madenlerin tekrar ülke ekonomisine ve bölgemize kazandırılmasını istiyoruz. Biz hiçbir şekilde 2014’e kadar köylerden göç vermiyorduk. Ama maden kazasından sonra buraları terk ettiler. Dağlık olduğu için hayvancılık ve tarım yok. İlk defa göç verir hale geldik. Köylere gitseniz kimse yok. Köyler tek tek boşalıyor” dedi.