DOMATES ÜRETİCİSİNE FİRE DARBESİ

GÜNDEM

Manisa ülkemizde tarımsal üretimde en fazla artı değer yaratan ilimizdir. Sebze ve meyve üretiminde genellikle sözleşmeli tarım uygulaması yapılmaktadır. Burada üretilen domatesler İzmir, Bursa’daki salça fabrikalarına gönderilerek işlenmektedir.

Domates üreticilerinin yaşadığı sorunları gündeme getirmek amacıyla hazırladığım “Soru Önergesini” Meclis Başkanlığına verdim.

Domates üreticisinin yaşadığı sorunların başında, sözleşme yaptığı salça fabrikalarının keyfi olarak fiyat düşürmeleri ve fire oranlarını yüksek göstererek üreticinin parasını kesmesidir.

Aynı gün aynı tarladan ve aynı şekilde toplanan domatesler kamyonlarla fabrikalara gönderilmektedir. Fabrikalar ürünü teslim aldıktan iki gün sonra çiftçiye gönderdikleri haberde, bir kamyonda % 6, diğerinde % 15, bir diğerinde % 23 fire var diyerek, çiftçinin alacağı paradan kesinti yapmaktadırlar.

Ayrıca fire miktarını aynı gün bildirmedikleri için itiraz hakkı da ortadan kalkmış olmaktadır. Daha önce imzaladıkları 25 kuruş olan sözleşme fiyatını sözleşme dışı alım yapacağım diyerek önce 17 kuruşa düşürmekte, üzerine birde çok yüksek tuttukları fire ile fiyatı 13 kuruşa kadar düşürmektedirler. Fabrikalar bir günde organize olup aynı yöntemi uyguladıkları için de çiftçinin fabrikalara boyun eğmekten başka çaresi yoktur.

Çünkü üreticinin her fabrikada bir adam bulundurma ya da iki gün sonra ürünümü geri verin deme şansı yoktur. Geçen yıllarda aynı sorunla karşılaşan bir çiftçimizin yüksek gösterilen fireyi tespit ettirip uğradığı haksızlığın telafisi için açtığı dava üç yıldır devam etmektedir.

Ziraat Odaları Kimin İçin Var?

Piyasa ayak oyunları ile mağdur edilen çiftçinin hakkını savunması gereken Ziraat Odaları ve Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı bu günlerde maalesef ortada yoklardır. Domates üreticileri sorunları ile ilgilenecek kimseye ulaşamadıklarını ifade etmektedirler. Şikayetlerini benimle paylaşan domates üreticilerinin sorunlarını iletmek için aradığım Türkiye Ziraat Odaları Birliği Başkanı telefona bile çıkmayarak kimin yanında olduğunu açıkça göstermiştir. Bu güne kadar ise konuyla ilgili bir dönüş yapmamıştır.

Sebze ve Meyvede Taban Fiyat Uygulamasına Geçilmeli

Çiftçiyi, Üreticiyi, fabrikalar karşısında haklarını koruyabilmek için sebze ve meyvelerde de taban fiyat uygulamasına geçilmelidir. Yapılan tarımsal üretim sözleşmeleri çiftçi aleyhine tek taraflı değişen nitelikte olduğundan fabrikalarla, üretici arasında yapılacak sözleşmelerin, Gıda, Tarım ve Hayvancılık il ve ilçe müdürlüğü yetkililerinin veya Ziraat Odası yetkililerinin huzurunda yapılması ve çiftçiyi koruyacak sözleşmeler dışında sözleşeme yapılması mutlaka yasaklanmalıdır.

 

TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Aşağıdaki sorularımın aracılığınızla Sayın Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi EKER tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasını arz ederim. Saygılarımla


                                                                                                           Mazlum NURLU
                                                                                                          Manisa Milletvekili

 

AKP Hükümetinin sahipsiz bıraktığı çiftçilerin yaşadığı sorunlara ilişkin şikayetleri her geçen gün artmaktadır. Geçen yıl para etmediği için üreticinin yollara döktüğü domates bu yılda aynı sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır.

Manisa ülkemizde tarımsal üretimde en fazla tarımsal artı değer yaratan ilimizdir. Sebze ve meyve üretiminde genellikle sözleşmeli tarım uygulaması yapılmaktadır. Burada üretilen domatesler İzmir, Bursa’daki salça fabrikalarına gönderilerek işlenmektedir.

Domates üreticisinin yaşadığı sorunların başında sözleşme yaptığı salça fabrikalarının keyfi olarak fiyat düşürmeleri ve fire oranlarını yüksek göstererek üreticinin parasını kesmesidir.

Bilindiği üzere domates hasadı kısa süreli olan bir sebzedir. Üretilen domates en kısa zamanda toplanarak satılmak zorundadır. Bunu bilen işletmeler çiftçi ile sözleşme yapmalarına rağmen daha sonra şartları tek taraflı olarak değiştirmektedirler. Örneğin 1000 ton sözleşme yaptığı çiftçiye daha sonra miktarı 500 tona düşürdüm. 500 tonu sözleşme içinde istersem fazlasını sözleşme dışı daha düşük fiyattan alırım diyebilmektedirler.

Yine aynı şekilde 25 kuruşa yaptığı sözleşme fiyatını ürün fabrikaya girdikten sonra 17 kuruşa alıyorum demektedirler. Bütün fabrikalar bir günde aynı şekilde fiyatı düşürdüğü için sahipsiz çiftçi kaderine razı olmaktadır.

Bu günlerde en çok şikayet konusu olan firelerdir. Aynı gün aynı tarladan ve aynı şekilde toplanan domatesler kamyonlarla fabrikalara gönderilmektedir. Fabrikalar iki gün sonra çiftçiye gönderdikleri haberde bir kamyonda % 6, diğerinde % 15, bir diğerinde % 23 fire var diyerek hesabı bunun üzerinden yapmaktadır. Sonucu aynı gün bildirmedikleri için itiraz hakkı da ortadan kalkmış olmaktadır. Bu yöntemle 25 kuruşu sözleşme fiyatını önce 17 kuruşa düşürülmektedir. Firelerle birlikte fiyat birden 13 kuruşa kadar düşmektedir.  

Üreticinin her fabrikada bir adam bulundurma ya da iki gün sonra ürünümü geri verin deme şansı hiç yoktur. Geçen yıllarda aynı sorunla karşılaşan bir çiftçimizin yüksek gösterilen fireyi tespit ederek açtığı dava üç yıldır devam etmektedir.

Piyasa ayak oyunları ile mağdur edilen çiftçiye bu zor günlerinde ne Ziraat Odaları ne de Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı sahip çıkmamaktadır. Bu nedenle çiftçi, fabrikalar karşısında haklarını koruyabilmek için sebze ve meyvelerde de taban fiyat uygulamasına geçilmesini arzu ettiklerini ifade etmektedirler. Yapılan tarım sözleşmeleri çiftçi aleyhine tek taraflı değişen nitelikte olduğundan fabrikalarla, üretici arasında yapılacak sözleşmelerin, Gıda, Tarım ve Hayvancılık il ve ilçe müdürlüğü yetkililerinin veya Ziraat Odası yetkililerinin huzurunda yapılması ve çiftçiyi koruyacak sözleşmeler dışında sözleşeme yapılmasının yasaklanması gerektiğini belirtmektedirler.

Bunlara göre;

1-      Tarımsal üretimimizi geliştirmek ve çiftçinin, üreticinin hakkını korumakla görevli Bakanlığınızın, sözleşmeli tarım yapan çiftçinin ve üreticinin yukarıda bahsedilen sorunları hakkında bilgisi var mıdır, varsa hangi tedbirleri almıştır?

 

2-      Çiftçi ile fabrikalar arasında imzalanan tarımsal üretim sözleşmeleri ile sözleşmeye aykırı şekilde çiftçiye eksik yapılan ödemelere ilişkin elinizde herhangi bir bilgi var mıdır? Varsa sözleşme tutarları ile yapılan alım miktarları arasındaki ve sözleşme fiyatı ile alım fiyatı arasındaki farklılıklara ilişkin bilgiler nelerdir?

 

3-      Sözleşmeli tarım uygulamalarında adeta tekel oluşturan işletmelere karşı çiftçinin hakkını korumak için, Bakanlığınız tarafından hazırlanan örnek sözleşmeler hazırlanması ve sözleşmelerin il ve ilçe müdürlüğünüz yetkilileri huzurunda yapılması için bir düzenleme yapacak mısınız?

 

4-      Tarımsal sanayi işi genellikle mevsimsel yapılmaktadır. Fiyat, randıman ve fire bahaneleriyle üreticinin alacağı paraların kesilmesini önlemek için Bakanlığınız tarafından ürün alımı dönemlerinde bu fabrikalarda danışmanlık ve ya gözetmenlik yapmak üzere Ziraat Mühendisi, Ziraat Teknikeri veya Teknisyeni görevlendirmeyi düşünüyor musunuz?

 

5-      Ülkemizde üretilen sebze ve meyveler için özelliklerine göre taban fiyat uygulamasına geçilecek midir?